Ζητήθηκε να παραχωρήσω μια προσωπική συνέντευξη σε μια ομάδα προπτυχιακών φοιτητών στα πλαίσια παρουσίασης εργασίας σχετικά με τη Διατραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα. Οι ερωτήσεις αφορούν στη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ οικογένειας, σχολικού περιβάλλοντος και του παιδιού με ΔΕΠ-Υ.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ – ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Πως πρέπει μια οικογένεια να αντιμετωπίζει και να προσεγγίζει μέλος της με ΔΕΠΥ;
Αρχικά να επισημάνουμε ότι όταν ένα μέλος της οικογένειας έχει ΔΕΠΥ αυτό σημαίνει ότι “όλη η οικογένεια έχει ΔΕΠ-Υ”. Λέγοντας αυτό εννοούμε ότι η οικογένεια δεν μένει ανεπηρέαστη αλλά αντιθέτως καλείται να αποδεχτεί το πρόβλημα, να ενημερωθεί για αυτό και να προσαρμόσει την καθημερινότητα της ανάλογα. Αυτό που θα βοηθήσει ιδιαίτερα στη σχέση των γονιών με το “άτακτο ή απρόσεκτο” παιδί τους είναι η βαθιά γνώση ότι το βασικό χαρακτηριστικό της ΔΕΠ-Υ είναι η ακούσια και μη ηθελημένη αλλαγή της προσοχής, εκδήλωση της παρόρμησης και κινητική δραστηριότητα. Έτσι θα κατανοήσει ότι δεν υπάρχει υπερκινητικό παιδί αλλά “παιδί με Υπερκινητικότητα” και θα το αποδεχτεί με ειλικρινή ζεστασιά. Η συγκεκριμένη ρουτίνα, οι τρόποι αντιμετώπισης κρίσιμων καταστάσεων και η θετική συνεργασία των γονιών με το σχολείο και τους ειδικούς που ενδεχομένως παρακολουθούν το παιδί είναι βασικά στοιχεία.
Είχατε κάποια επαφή με περιπτώσεις παιδιών με ΔΕΠ-Υ από την Κύπρο ή κάποια συνεργασία με τον σύνδεσμο ADHD Cyprus ;
Δεν έχω συνεργαστεί μέχρι στιγμής με το σύνδεσμο ADHD Cyprus ούτε έχω αναλάβει παιδιά με ΔΕΠ-Υ απο τη Κύπρο.
Τι περιλαμβάνουν τα θεραπευτικά προγράμματα που προσφέρετε;
Απο τον όρο “θεραπευτικά προγράμματα” είναι προτιμότερος ο όρος “προγράμματα παρέμβασης” γιατί μιλάμε για αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών και όχι θεραπεία. Στόχος είναι να ενισχυθεί το παιδί ως προς τα προβλήματα μάθησης που παρουσιάζει, να εμπλακεί η οικογένεια σε αυτή τη διαδικασία και να συμμετέχει ενεργά και το σχολικό περιβάλλον με προσαρμογή των μαθησιακών τεχνικών μέσα στη τάξη. Το εξατομικευμένο πρόγραμμα γίνεται στο χώρο του παιδιού και τα υλικά που χρησιμοποιούνται έχουν να κάνουν με:έντυπο υλικό, εκπαιδευτικό λογισμικό, εκπαιδευτικές καρτέλες, ειδικό υλικό εκμάθησης ορθογραφίας (εικονογραφική μέθοδος), υλικό πρώτης γραφής – ανάγνωσης – αρίθμησης, προσαρμοσμένα επιτραπέζια παιχνίδια, πολυαισθητηριακό υλικό (άμμος, γυαλόχαρτα κτλ.) Βέβαια είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι υπάρχει ιδιαίτερη επικέντρωση στις μεταγνωστικές δεξιότητες του παιδιού ώστε να μάθει τον εαυτό του, να μπορεί να προβλέπει τι είναι αυτό που θα το δυσκολέψει/αποσπάσει/ερεθίσει και να βρει μηχανισμούς αντιμετώπισης. Τελικός στόχος είναι το παιδί να έχει αντιμετωπίσει τις μαθησιακές του αδυναμίες και να μπορεί να αυτενεργήσει ως προς το διάβασμα του ανεξάρτητο πλέον απο ειδική βοήθεια.
Πώς ο/η εκπαιδευτικός πρέπει να διαφοροποιεί το μαθησιακό περιβάλλον, έτσι ώστε να εντάξει παιδιά με ΔΕΠ-Υ ;
Μέσα σε μια σχολική τάξη η ετερογένεια των μαθητών είναι δεδομένη. Ένας μαθητής με ΔΕΠ-Υ έχει εκπαιδευτικές ανάγκες που πολλές φορές ο κλασσικός τρόπος εκπαίδευσης αδυνατεί να καλύψει. Για παράδειγμα έχει ανάγκη περισσότερο το πειραματικό τρόπο προσέγγισης της μάθησης όπως επίσης μαθαίνει καλύτερα μέσα απο τη διέγερση όλων των αισθήσεων και τη βιωματική διδασκαλία. Αυτό σημαίνει ότι κρίνεται απαραίτητο ο εκπαιδευτικός της τάξης να προσαρμόσει το μαθησιακό περιβάλλον έτσι ώστε να αυξηθούν οι επιτυχημένες εμπειρίες μάθησης του παιδιού με ΔΕΠ-Υ και να ελαχιστοποιηθούν οι αποτυχημένες. Κάποιες βασικές οδηγίες είναι:
Να είναι μικρές και σαφείς οι οδηγίες.
Να εκμεταλλευτεί τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του παιδιού ώστε να πετύχει περισσότερη προσοχή.
Να εξασφαλίσει τη θετική συμμετοχή του παιδιού με τους συμμαθητές του για να επιτευχθεί η αποδοχή του παιδιού.
Να οργανωθεί και να παγιωθεί μια ρουτίνα της τάξης με κανόνες που θα εφαρμόζονται με συνέπεια.
Να εφαρμόζονται σήματα/σύμβολα που θα αποκωδικοποιούνται άμεσα σε οδηγίες πχ. ηχητικό ή φωτεινό σήμα που θα σημαίνει την έναρξη ή το τέλος μιας άσκησης.
Να δίνονται ευκαιρίες για κινητική δραστηριότητα μέσα στη τάξη πχ. να σηκώνεται να μοιράσει εργασίες, να φέρει κάποιο εργαλείο.
Άμεσες επιβραβεύσεις.
Εναλλαγή δραστηριοτήτων.
Αν το παιδί δεν καταλαβαίνει κάτι που διδάσκεται συνεχώς με τον ίδιο τρόπο πρέπει να αλλάξει ο τρόπος διδασκαλίας.
Από τις εμπειρίες που είχατε με τα παιδιά, πως βιώνουν την ένταξη τους στη γενική τάξη;
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ συνήθως εμφανίζονται να βιώνουν δύσκολα τη σχολική τους ζωή. Αν δεν υπάρχει η ανάλογη διαμόρφωση της μαθησιακής διαδικασίας το παιδί βρίσκεται συγχυσμένο ως προς το τι συμβαίνει και το τι αναμένεται απο αυτό να επιτύχει. Κατά τη γνώμη μου το κυρίαρχο συναίσθημα είναι η απογοήτευση που λαμβάνουν απο τους εκπαιδευτικούς ως προς το άτομο του. Επίσης είναι πολύ συχνό το φαινόμενο το παιδί με ΔΕΠ-Υ είτε να δέχεται αρνητική κριτική απο τους συνομήλικους του είτε να είναι το παιδί που “κανείς δε προσέχει”.
Είναι απαραίτητο τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ να παρακολουθούν επιπλέον μαθήματα στήριξης είτε κατά τη διάρκεια της σχολικής ημέρας είτε στο σπίτι;
Θεωρώ ότι τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες είναι απαραίτητο να διδάσκονται έτσι όπως μπορούν να μάθουν. Επομένως αν η διδασκαλία μέσα στη τάξη δεν επαρκεί για να γίνει αυτό τότε είναι απαραίτητο άμεσα να βιώσει το παιδί επιτυχημένες εμπειρίες μάθησης. Έτσι τα τμήματα ένταξης στα σχολεία, η εξατομικευμένη διδασκαλία μέσα στη τάξη ή τα μαθήματα ενίσχυσης στο σπίτι μπορεί να δώσουν την εναλλακτική διδασκαλία που χρειάζεται το παιδί για να επιτύχει. Βέβαια πάντα ο σκοπός όλων αυτών των επιπλέον στηριγμάτων πρέπει να είναι η κάλυψη των μαθησιακών κενών και η εκμάθηση των τρόπων που θα βοηθήσουν το παιδί να γίνει αυτόνομο και να μη στηρίζεται στη παροχή μόνιμης ειδικής βοήθειας. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι το παιδί δε στιγματίζεται μέσα στο σχολικό πλαίσιο απο την αποδοχή ειδικής αγωγής γεγονός το οποίο καθιστά την όλη προσπάθεια αναποτελεσματική.
Άσπα Μητρακάκη
Ειδική Παιδαγωγός - Κοινωνική Ανθρωπολόγοςειδικευμένη στην αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών/δυσλεξίαςemail: amitrakaki@gmail.comfb & twitter
